Gemeentelijke impact kalender 2024: 9 opvallende thema’s in 2024

Bij de start van het nieuwe jaar bespreken de collega’s van Native Consulting welke thema’s mogelijk van betekenis zullen zijn voor de lokale overheid in 2024. In deze nieuwsbrief nemen we je mee in onze gedachten daarover.

1. Omgevingswet: eindelijk is ie er!

Na een decennium plannen maken, ontwerpen en voorbereiden is de omgevingswet ingegaan per 1 januari jl. Een immense operatie in de voorbereiding en het is ontzettend spannend hoe deze in de praktijk zal blijken te werken. Het adviescollege ICT-toetsing had twijfels over de robuustheid van de DSO (eind 2022) en de 1e kamer heeft 31 oktober 2023 nog een motie aangenomen om de invoering tegen te houden i.v.m. aanhoudende uitvoeringsproblemen met het juridisch stelsel en de DSO. Kortom het is geen start met vertrouwen. Of deze zorg terecht was zal blijken in de eerste 6 maanden van 2024.

2. Kabinetsformatie: brengt een verrassende uitslag een verrassend kabinet voort?

Met grote belangstelling wordt uitgekeken naar de vorming van een nieuw kabinet en de visie die zij zal ontvouwen op een aantal vraagstukken die voorliggen. Niet alleen de bekende grote maatschappelijke vraagstukken, zoals wonen, klimaat en migratie liggen voor ook worden er knopen doorgehakt over de nieuwe financieringssystematiek ingaande 2026. Hoewel er enkele incidentele maatregelen zijn genomen om de eerste pijn weg te nemen, ontbreekt het echter nog aan structurele oplossingen.

3. Europese Wetgeving: Een Pad naar Digitale Toegankelijkheid

De Europese wetgeving vormt de ruggengraat van veranderingen binnen onze overheden. In een streven naar harmonisatie tussen Europese en Nederlandse wetten wordt de European Accessibility Act (EAA) prominent. Deze pan-Europese regelgeving streeft naar verbeterde digitale toegankelijkheid. In Nederland weerspiegelt de wet Digitale Toegankelijkheid deze ambities, waarbij wordt aangedrongen op toegankelijkheid van overheidswebsites en -applicaties. Voor een gelijke kans voor mensen met beperkingen adviseren we organisaties om in 2024 stappen te zetten en zich voor te bereiden op deze Europese veranderingen, waarbij een toekomstbestendige structuur wordt gecreëerd.

4. Digitale Veiligheid: Een Nieuwe Realiteit voor Lokale Overheden

Met de groeiende hoeveelheid data en informatie wordt digitale veiligheid cruciaal. Europa introduceert 17 nieuwe wetten en richtlijnen, waarvan er 6 specifiek gericht zijn op cybersecurity. De NIS-2, tegen oktober 2024 te implementeren, dwingt lokale overheden hun beveiligingsmaatregelen te herzien. Velen zullen mogelijk de middelen en mankracht missen om volledig aan de NIS-2-vereisten te voldoen. Ons advies: wacht niet tot het laatste moment en maak van tijd je kameraad. Begin nu met actief monitoren en implementeren van beleid om digitale veiligheid te waarborgen.

5. Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer: een mondvol digitaal verkeer met inwoners

Op 1 juli 2024 gaat de Wmebv in werking. Dan moeten alle overheidsorganen voor het formele verkeer een digitaal kanaal hebben gerealiseerd. Dat wil zeggen dat een inwoner via een, door het overheidsorgaan te bepalen, digitaal kanaal een aanvraag, klacht, etc. kan indienen. Diverse gemeenten zijn gestart met een inventarisatie en het beeld is dat dit een forse opgave is. Het gaat hierbij vaak om zo’n 250 tot 300 producten en diensten. Niet alleen vraagt dat op een duidelijke visie op je digitale dienstverlening om koers te bepalen. De uitdaging daarbij is niet alleen het digitaal kanaal realiseren, maar met name hoe je deze berichtenstroom efficiënt laat aansluiten op de achterliggende werkprocessen. De impact van en de doorlooptijd om de Wmebv te implementeren moet daarom niet worden onderschat.

6. Data & Ethiek: De Nieuwe Norm in Digitale Veiligheid

Data-ethiek wordt de nieuwe norm, waarbij morele vraagstukken rond data, algoritmes en werkwijzen onder de loep worden genomen. De ethische omgang met data vereist een fundamentele verandering in de manier waarop organisaties data benaderen. Het gaat niet alleen om wetgeving en veiligheid; ethiek en vertrouwen spelen een cruciale rol. Start nu met het ontwikkelen van een data-ethiek framework en veranker het in jouw organisatie.

7. Artificial Intelligence (AI): Kansen voor de Toekomst van de Publieke Sector

Ondanks recente discussies biedt Artificial Intelligence enorme kansen voor de publieke sector in 2024. Overheden kunnen AI inzetten voor verbeterde oplossingen en efficiëntere werkprocessen. De Rijksoverheid neigt ernaar om vooruitlopend op Europese wetgeving het gebruik van Chat GTP aan banden te leggen. Het ongebreideld inzetten van AI zonder controlemaatregelen of regulering is zeker niet verstandig. Het is beter om ethische kaders op te stellen en trainingen te verzorgen, dan te verbieden. Gebruikt wordt het toch, omdat het zoveel voordelen biedt. Een verbod gaat er voor zorgen dat het gebruik er van buiten je invloedsfeer komt te liggen. Een voorbeeld is de wijze waarop in het Onderwijs hierop wordt geanticipeerd.

8. Werken onder Architectuur: Architectuur Digitale Overheid 2030 nieuwe standaard?

In het snel evoluerende landschap van 2024 wordt “Werken onder Architectuur” steeds essentiëler om diverse uitdagingen aan te gaan, variërend van datagedreven werken, implementatie van informatie wetten, AI en outsourcing. Een struikelblok is vaak de bestaande kloof tussen de taal van architecten en vakspecialisten enerzijds, en die van bestuurders anderzijds. Dit maakt het “Werken onder Architectuur” soms onbegrepen. Om deze kloof te overbruggen, heeft het Overheidsbreed Beleidsoverleg Digitale Overheid (OBDO) eind november de ‘Architectuur Digitale Overheid 2030’ goedgekeurd. Dit document fungeert als een brug tussen bestuurders en architecten en geeft een omschrijving van de beoogde architectuur van de digitale overheid in 2030.

9. Common Ground: van start up naar scale up?

De ontwikkeling van de Common Ground principes krijgt na een aarzelende start krijgt naar verwachting meer body in 2024. Samenwerkende gemeenten zijn in staat om onder de vlag van het ‘Open Webconcept’ praktische toepassingen te ontwikkelen. Een voorbeeld is de ontwikkeling van een api voor de publicatie van documenten in het kader van de Wet Open Overheid. Ook het bedrijfsleven toont in toenemende mate interesse om koppelingen te realiseren met hun applicaties. Kan er in 2024 een scale up worden gerealiseerd?

Kortom 2024 wordt wederom een interessant en spannend jaar!!