Maak van het ravijnjaar geen rampjaar!

12 december 2024

Het kan voor gemeenten niet meer als een verrassing komen, 2026 is het jaar waarin gemeenten te maken krijgen met aanzienlijke financiële uitdagingen, het zogenaamde “ravijnjaar”. Waar organisaties de afgelopen maanden hard gewerkt hebben om de begroting voor volgend jaar door de gemeenteraden te loodsen, dreigt in 2026 een groot tekort voor diezelfde gemeenten.

Wat wij zien is dat colleges en directies gelukkig niet blind zijn voor de problematiek. Op allerlei manieren wordt nagedacht over bezuinigen en het opstellen van een (zoveel mogelijk) dekkende gemeentebegroting voor de jaren na 2025. Dit varieert van lastenverhoging voor inwoners – denk bijvoorbeeld aan het verhogen van de OZB, de parkeertarieven of de toeristenbelasting – tot bezuinigen volgens de ‘kaasschaafmethode’. Een uitspraak die wij daar regelmatig bij horen is: “heilige huisjes bestaan niet (meer).” Op zichzelf een mooi uitgangspunt als je jezelf de maximale ruimte wil geven om na te denken over minder geld uitgeven of meer geld binnenhalen, maar werkt het ook zo? Het korte en eerlijke antwoord is: nee! Als de lokale politiek moet kiezen tussen het sluiten van voorzieningen, het verhogen van de gemeentelijke belasting of bijvoorbeeld het terugbrengen van de omvang van de ambtelijke organisatie dan laat het antwoord zich al snel raden.

Investeren in de digitale transformatie

Wij zien gelukkig ook steeds meer gemeenten die het anders doen en niet per se kiezen voor het schrappen van ambities en daarmee samenhangende kosten, maar juist investeren. Investeren in versnelling door digitale transformatie, de inzet van data, het gebruik van AI of het maken van slimme ICT keuzes. Uit onderzoek blijkt dat bedrijven die tijdens de coronacrisis hebben geïnvesteerd in digitale technologieën en innovatie een voorsprong hebben gekregen. Deze bedrijven hebben hun digitale transformatie versneld en zijn beter in staat om aan de veranderende behoefte van klanten te voldoen.

Wij geloven dat dit principe ook werkt voor gemeenten om het ravijnjaar het hoofd te bieden en mogelijk ook structureel met hogere kosten of minder geld uit te komen. Investeren in de digitale transformatie is de perfecte manier om een robuuste en tegelijk wendbare context te creëren om met veranderingen om te gaan zonder dat dit ten koste gaat van de (dienstverlening aan) inwoners of bedrijven.

Winst

Wat levert deze investering op? Digitalisering en automatisering van onder andere processen, dienstverlening en besluitvorming leidt tot besparing van tijd en geld en zorgt voor kwaliteitsverbetering. Hierbij kun je denken aan het robotiseren van administratieve handelingen om capaciteit te besparen, werken onder architectuur om je totale IV landschap efficiënt en effectief in te richten (zie eerdere nieuwsbrieven Native Consulting over ‘Werken onder architectuur’), het investeren in een contractmanagementsysteem om kosten te besparen of de inzet van generatieve AI tools om te profiteren van de tijdsbesparing die hiermee gerealiseerd wordt.

Dat betekent dat gemeenten zonder professioneel informatiemanagement, die nog niet werken onder architectuur, geen data gedreven manier werken kennen en/of geen gebruik maken van AI veel besparing mislopen. En laten we eerlijk zijn, als het ravijnjaar eenmaal daar is, dan is het enorm ingewikkeld om de discussie te voeren over extra investeringen. Ambities worden waarschijnlijk naar beneden toe bijgesteld om kosten te besparen en dat betekent in de praktijk dat er in plaats van een versnelling een vertraging zal zijn in het realiseren van de digitale transformatie.

Wat zou je nu nog kunnen doen?

Zoals gezegd zijn er steeds meer gemeenten die op deze manier naar de uitdaging kijken en in visiedocumenten, informatiebeleidsplannen of strategische adviezen expliciet aandacht hebben voor investeren in tegenstelling tot bezuinigen. Die gemeenten hebben financiele ruimte in de begroting van 2025 om digitalisering te versnellen. Gemeenten die dit nog niet of onvoldoende hebben gedaan zijn waarschijnlijk aangewezen op vaste momenten in de P&C-cyclus of digitaal leiderschap binnen directie of college. Ben je dan nu niet al te laat? Wat ons betreft niet! Onze ervaring is dat beslissers openstaan voor plannen die kosten- of tijdbesparend zijn of de kwaliteit verbeteren.

Kortom

Het ravijnjaar hoeft geen rampjaar te zijn. Door slim te investeren in informatiemanagement, ICT en AI, kunnen gemeenten niet alleen hun kosten beheersen, maar ook hun dienstverlening verbeteren. Bij Native Consulting staan we klaar om gemeenten te ondersteunen bij het ontwikkelen van een toekomstbestendige strategie.

Heb je vragen of wil je het gesprek aangaan over hoe wij mogelijk jouw gemeente kunnen helpen? Neem dan gerust contact met ons op!