Zo signaleer je een ethische datakwestie

25 mei 2023

Zo signaleer je een ethische datakwestie
Ethiek, we vinden het allemaal een belangrijk thema, maar hoe zorgen we ervoor dat we op het juiste moment een ethische kwestie signaleren? Wij geven je een paar tips over waar je rekening mee kunt houden in een project of vraagstuk in relatie tot datagedreven werken.
In de nieuwsbrief van 26 april bespraken we in vier stappen het ethisch handelen in het AI-tijdperk. In deze nieuwsbrief gaan we specifiek in op het herkennen van ethische kwesties in relatie tot datagedreven werken. Hoe ga je in het sociaal domein bijvoorbeeld om met de data van een scorekaart met betrekking tot fraudegevallen en wat moet je doen met de data van sensoren in de openbare ruimte? Er is veel aandacht voor allerlei methoden die je kunt gebruiken om een ethisch vraagstuk van meerdere kanten kunt bekijken. Zo bestaat er DEDA, IAMA en begeleidingsethiek. Welke methode je gebruikt, hangt af van je voorkeur en welke methode effectief is. Maar voordat je zo’n methode kunt inzetten, moet je eerst herkennen dat er een ethisch vraagstuk is.

In de door ons opgestelde routekaart voor datagedreven werken staat het spoor ‘privacy, beveiliging en ethiek’. Hierin adviseren we om al in een vroeg stadium een ethisch normenkader op te zetten. Dit helpt de organisatie omgaan met een ethisch datavraagstuk, maar eerst moet je signaleren dat ethiek een rol speelt. We lichten hieronder uit welke stappen jij kunt volgen om een ethisch vraagstuk te herkennen en hier op een juiste manier mee om te gaan:

Bewustwording creëren

Zorg ervoor dat er bewustzijn is over het belang van ethiek bij datavraagstukken. Organiseer trainingen, workshops of presentaties om ambtenaren en medewerkers bewust te maken van de ethische aspecten van dataverzameling, -analyse en -gebruik. Benadruk het belang van ethische overwegingen en de mogelijke impact van data op individuen en de samenleving. De ethische datagame kan hierbij helpen. De link naar de website vind je hier.

Neem ethiek op in het intakeproces

Stel voor elk dataproject dat binnen je organisatie start de vraag hoe dit ethiek raakt. Zo kun je tijdig signaleren of dit project door kan gaan of dat de insteek aangepast moet worden.

Borg het inkoopproces

Let erop dat een (data)product of -dienst voldoet aan de geldende normen van bijvoorbeeld privacy en security. Dit is een goed startpunt om te kijken of het ethisch verantwoord is om een product of dienst in huis te halen. Bespreek het thema ethiek ook met de verantwoordelijken van het inkoopproces.

Periodieke evaluatie en herziening

Evalueer regelmatig de ethische praktijken en richtlijnen met betrekking tot datavraagstukken binnen de organisatie. Wellicht is er een dataproject gemist, waar eigenlijk wel een ethisch dilemma speelde, maar dat niemand heeft gesignaleerd. Pas de ethische richtlijnen of de processen aan op basis van geleerde lessen, nieuwe ontwikkelingen of veranderende normen. Door een dynamisch en adaptief ethisch kader te hanteren, kun je adequaat inspelen op toekomstige ontwikkelingen.

In onze routekaart over datagedreven werken houden we vanaf de visie tot en met de planning continue rekening met ethische afwegingen. Zo blijft het thema altijd onderdeel van het proces.

Vragen? 

Meer weten over onze routekaart voor datagedreven werken, de ethische datagame of hoe je een ethisch vraagstuk kunt herkennen? Neem contact op met Jelle Gotjé of kijk op Ethische Datagame | AI Training (ai-training.nl).

Delen via

Actueel

Volwassenheidsmeting 2.0: Verantwoord datagedreven werken in het tijdperk van AI en ethiek

14 november 2024

Volwassenheidsmeting 2.0: Verantwoord datagedreven werken in het tijdperk van AI en ethiek

Werken met architectuur - van onbekend tot onmisbaar 

31 oktober 2024

Werken met architectuur - van onbekend tot onmisbaar 

Webinar - AI verkennen in de gemeentelijke context

17 oktober 2024

Webinar - AI verkennen in de gemeentelijke context

Common Ground: alleen samen komen we verder

10 oktober 2024

Common Ground: alleen samen komen we verder